ഇടയാവണത്തെ നളചരിതം രണ്ടാം ദിവസം - ഭാഗം ഒന്ന്

മാര്‍ച്ച് 3, 2009: തോന്നയ്ക്കല്‍ ഇടയാവണത്ത് ശ്രീഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ കാര്‍ത്തിക മഹോത്സവത്തോട് അനുബന്ധിച്ച് സംഘടിപ്പിച്ച കഥകളിയില്‍, ‘നളചരിതം രണ്ടാം ദിവസ’മായിരുന്നു ആദ്യ കഥയായി അവതരിക്കപ്പെട്ടത്. ചെറിയ രീതിയിലുള്ള പുറപ്പാടിനും ഡബിള്‍ മേളപ്പദത്തിനും ശേഷമാണ് കഥ ആരംഭിച്ചത്. സ്വയംവരാനന്തരം നൈഷധത്തിലെത്തുന്ന നളദമയന്തിമാരുടെ സമാഗമരംഗമാണ് ആദ്യം. “കുവലയവിലോചനേ! ബാലേ! ഭൈമി!” എന്നു തുടങ്ങുന്ന നളന്റെ പതിഞ്ഞ ശൃംഗാരപദത്തോടെ രംഗം ആരംഭിക്കുന്നു. കലാമണ്ഡലം ഗോപിയാണ് ഇവിടെ നളനായി രംഗത്തെത്തിയത്. മാര്‍ഗി വിജയകുമാര്‍ ദമയന്തിയായി വേഷമിട്ടു.

പദത്തിന്റെ മൂന്നാം ചരണത്തില്‍, സ്വയംവരത്തിനു മുന്‍പായി ഇന്ദ്രാദികളായ ദേവന്മാര്‍ മൂലമായുണ്ടായ സങ്കടങ്ങള്‍ നളന്‍ അയവിറക്കുന്നുണ്ട്. ഈ ഭാഗത്തും ദമയന്തി ലജ്ജയോടെ നളന്‍ പറയുന്നത് കേട്ട് ഇരിക്കുകയാണ് ഉണ്ടായത്. ഇടരെല്ലാം നീങ്ങി ആഗ്രഹിച്ച പ്രകാരം നളനെ ലഭിച്ച ദമയന്തിക്ക്, മുന്‍പുണ്ടായ സംഗതികളോര്‍ത്ത് ഭാവമാറ്റമൊന്നും വരേണ്ടതില്ലെങ്കിലും; നളനെ ആ കാര്യങ്ങള്‍ ഇപ്പോഴും അസ്വസ്ഥനാക്കുന്നു എന്നതില്‍ ദമയന്തിക്ക് അല്പം ആശങ്കയാവാമല്ലോ? ലജ്ജയൊന്നു മാറി, മുഖമൊന്നുയര്‍ത്തി നളന്‍ പറയുന്നത് അല്പം ശ്രദ്ധിച്ച്, തിരികെ ലജ്ജയിലേക്കെത്തിയാല്‍ കുറച്ചു കൂടി പ്രേക്ഷകര്‍ക്ക് ദമയന്തി അനുഭവത്താവുമെന്നു തോന്നുന്നു. “ഇന്ദുവദനേ! നിന്നെ ലഭിച്ചു...” എന്ന പദഭാഗത്ത്, ദമയന്തിയെ ലഭിക്കുവാനായി താനിക്കുണ്ടായ വലച്ചിലുകളെല്ലാം ആലോചിച്ച്, മുഖത്ത് പ്രകടമാക്കിയാണ് ‘ലഭിച്ചു’ എന്ന മുദ്രയിലേക്ക് കലാമണ്ഡലം ഗോപി കടക്കുന്നത്. അനുകരിക്കുന്നെങ്കില്‍; ഗോപിയാശാന്റെ നില്പും, നിലകളും, പ്രത്യേക അംഗവിക്ഷേപണങ്ങളും കൂടാതെ; ഇതുപോലെയുള്ള സൂക്ഷ്മാംശങ്ങള്‍ കൂടി അനുകരിക്കുവാന്‍ യുവകലാകാരന്മാര്‍ ശ്രമിച്ചെങ്കില്‍ നന്നായിരുന്നു.

“സാമ്യമകന്നോരുദ്യാനം...” ദമയന്തിയുടെ പദമാണെങ്കിലും, ഇവിടെ അവതരിപ്പിച്ചപ്പോളത് ഇരുവരും ചേര്‍ന്നുള്ള ഒരു പദമായി മാറി. “എത്രയുമഭിരാമ്യമിതിനുണ്ട്...” എന്നു ദമയന്തി പറയുമ്പോള്‍, ‘അതിനേക്കാള്‍ മനോഹരമായി നീയുമുണ്ട്.’ എന്ന് നളന്‍; “സാമ്യമല്ലിതുരണ്ടും...” എന്നതിന് ‘നമ്മള്‍ രണ്ടുപേരും എന്നതുപോലെ തന്നെ!’; “ഭൃംഗാളി നിറയുന്നു പാടലിപടലിയില്‍...” എന്ന ഭാഗത്ത് ‘വണ്ടുകള്‍ തേന്‍ നുകരുന്നു, എന്റെ കാര്യം?’; “മൃംഗാങ്കന്‍ ഉദിക്കയല്ലി!” എന്നയിടത്ത് ‘നീയാണ് എന്റെ മുന്നില്‍ ഉദിച്ചു നില്‍ക്കുന്നത്.’; “നിര്‍വൃതികരങ്ങളില്‍ ഈ വണ്ണം മറ്റൊന്നില്ല” എന്നതിന് ‘എനിക്കു നീയാണ് നിര്‍വൃതികരം’ എന്നിങ്ങനെ ദമയന്തി പറയുന്ന ഓരോന്നിനും, ദമയന്തിയുട് ബന്ധിപ്പിച്ച് എന്തെങ്കിലുമൊന്ന് നളനു പറയുവാനുണ്ടായിരുന്നു. “ദയിതേ! നീ കേള്‍” എന്ന നളന്റെ തുടര്‍ന്നുള്ള പദത്തില്‍, “...അനുകമ്പനീയം വൃത്തം.” എന്നു പറയുന്ന നളനോട്, ‘എന്താണത്?’ എന്നു ദമയന്തി ചോദിക്കുന്നു. നേരിട്ടൊരുത്തരം നല്‍കാതെ, ‘കാരണം നിനക്ക് അറിവില്ലെന്നോ?’ എന്നൊരു മറുചോദ്യമാണ് നളനില്‍ നിന്നുണ്ടായത്. ബ്രഹ്മദേവന്‍ സുന്ദരവസ്തുക്കള്‍ ചേര്‍ത്ത് ദമയന്തിയെ സൃഷ്ടിക്കുന്നത്, സ്വയംവരത്തിനു മുന്‍പുള്ള ഇരുവരുടേയും അനുഭവങ്ങള്‍, ഉദ്യാനത്തില്‍ ഹംസങ്ങളെ കാണുന്നത്, വള്ളിപടര്‍ന്നു കയറിയ വൃക്ഷത്തെ കണ്ട് എന്തു തോന്നുന്നുവെന്ന നളന്റെ ചോദ്യം, പേടമാന്‍ കുട്ടികള്‍ക്ക് മുലയൂട്ടുന്നത് സ്വയം മറന്നു കണ്ടു നില്‍ക്കുന്ന ദമയന്തി; തുടങ്ങിയ ആട്ടങ്ങളെല്ലാം ഇവിടെയുണ്ടായി. എന്നാല്‍ ഇവയൊക്കെയും അധികം വിസ്തരിക്കാതെ, പെട്ടെന്ന് ആടിത്തീര്‍ക്കുകയാണുണ്ടായത്.

കലിയും ചുവന്നതാടിയും തിരനോക്കു കഴിഞ്ഞ്, തിരശീല പാതി താഴ്തി പ്രവേശിക്കുന്നു. ഇരുവരും കണ്ടുമുട്ടുമ്പോള്‍ കലിയുടെ ചോദ്യം, ‘എങ്ങോട്ടാണ് യാത്ര?’. ‘ഭൂമിയില്‍ ഒരു സുന്ദരിയുടെ സ്വയംവരം...’ എന്നു പറയുന്ന ചുവന്നതാടിയോട്, ‘അവള്‍ എനിക്കുള്ളതാണ്. നീ മൃഷ്ടാനം ഉണ്ട്, സ്വയംവരം കണ്ടു പോന്നോളൂ... ഇനി ഒരുമിച്ചാവാം യാത്ര’. ദൂരെയൊരു പ്രഭകണ്ട്, ഇടയില്‍ നാലുപേരെ കലി തിരിച്ചറിയുന്നു. ഇദ്രന്‍, അഗ്നി, യമന്‍, വരുണന്‍ ഇവരെവിടെ നിന്നും വരുന്നുവെന്ന് ശങ്കിച്ച്; ഇവരെ ചെന്നു കണ്ട് അനുഗ്രഹവും മേടിച്ചാവാം തുടര്‍ന്നുള്ള യാത്ര എന്നു പറഞ്ഞ് അവരുടെ അടുത്തേക്ക് തിരിക്കുന്നു. ഇന്ദ്രനെയും ദേവന്മാരെയും ചെന്നു കണ്ടു വണങ്ങി, എവിടെ നിന്നും വരുന്നുവെന്നു തിരക്കുന്നു. അകലെ പോയ് വരികയാണെന്നു മറുപടി നല്‍കി, എങ്ങോട്ടാണ് യാത്രയെന്ന് ഇന്ദ്രന്‍ കലിയോട് തിരിച്ചു ചോദിക്കുന്നു. “ഭൂമിതന്നിലുണ്ടു...” എന്നു ചൊല്ലി വട്ടംതട്ടി, കലി ദമയന്തിയുടെ സൌന്ദര്യം വിവരിക്കുന്നു.

‘അവളുടെ സൌന്ദര്യം എന്റെ ഭാവനപോലെ പറയാം. ബ്രഹ്മദേവന്‍ എല്ലാ വിശിഷ്ടാവ്സ്തുക്കളുടേയും സത്തെടുത്ത് അവളുടെ രൂപമുണ്ടാക്കി; മയില്പീലി പോലെയുള്ള തലമുടി, കാമന്റെ വില്ലൊടിച്ച് വെച്ചപോലെയുള്ള പുരികങ്ങള്‍, മാന്‍ മിഴി പോലെ ഇമവെട്ടുന്ന മിഴിയിണകള്‍, നീണ്ടു മനോഹരമായ നാസിക, മുല്ലമൊട്ടുകള്‍ അടുക്കിയതുപോലെ പല്ലുകള്‍, കൊക്കിന്റേതുപോലെ നീണ്ട കഴുത്ത്, താമരവിടര്‍ന്നു കൂമ്പിയതുപോലെയുള്ള മുലകള്‍, സംഹത്തിന്റേതുപോലെ ഇടുങ്ങിയ അരക്കെട്ട്, ഹംസനട; ഇപ്രകാരം സുന്ദരിയെ സൃഷ്ടിച്ച് ബ്രഹ്മദേവന്‍ കൈകഴുകിയപ്പോള്‍ പൊയ്കയില്‍ താമരപ്പൂവുകള്‍ വിരിഞ്ഞു.’

നളനെയല്ലാതെ കലിയെ കെട്ടിയിരുന്നെങ്കിലും, ദമയന്തിക്ക് ബ്രഹ്മദേവന്റെ കഥ കേള്‍ക്കേണ്ടിവരുമായിരുന്നെന്നു ചിന്തിച്ചുപോയി ഇതു കണ്ടപ്പോള്‍! :-)

താന്‍ ഒറ്റയ്ക്കല്ല, തന്റെ കൂടെ “കാമക്രോധലോഭമോഹസൈന്യമുണ്ട്...” എന്നു പറയുന്നയിടത്ത് ‘ലോഭം’ എന്നതിന് ലോപിക്കുക എന്ന രീതിയില്‍ ഊര്‍ണനാഭത്തില്‍ തുടങ്ങി മുകുളത്തില്‍ അവസാനിക്കുന്ന മുദ്രയാണ് സാധാരണ കാണിച്ചുവരുന്നത്. അത്യാഗ്രഹം, ആര്‍ത്തി എന്ന അര്‍ത്ഥം വരുന്ന മുദ്രയും, ‘മോഹ’മെന്ന അടുത്ത പദാര്‍ത്ഥവും കാണിക്കുവാന്‍ വ്യത്യസ്ത മുദ്രകളില്ലെന്നതാണ് ‘ലോഭം’ എന്നതിനു ‘ലോപം’ കാണിക്കുന്നതിനു കാരണമായി അന്വേഷിച്ചപ്പോള്‍ അറിഞ്ഞത്. ഒന്നോ രണ്ടൊ മുദ്രകളുപയോഗിച്ച്, ‘മോഹ’ത്തില്‍ നിന്നും വേറിട്ടു നില്‍ക്കുന്ന ഒരു മുദ്ര ‘ലോഭ’ത്തിനായി ഉണ്ടാവില്ലേ?

“കനക്കെക്കൊതികലര്‍ന്നു മിഴിച്ചു...” എന്ന ഭാഗമെടുത്ത് വട്ടം തട്ടി, കലിയും ഇന്ദ്രനും തമ്മില്‍ വാഗ്വാദത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെടുന്നു. ‘കേവലമൊരു മനുഷ്യനെ വരിക്കുന്നതും കണ്ടു പോന്നു, അല്ലേ?’ എന്നു ചോദിക്കുന്ന കലിയോട് ഇന്ദ്രന്‍, ‘സ്വയംവരത്തിനു ക്ഷണം ലഭിച്ച് ധാരാളം രാജാക്കന്മാര്‍ വന്നിരുന്നു. അതിലൊരു സല്‍‌ഗുണവാനായ മഹാരാജാവിനെ തന്നെയാണ് അവള്‍ വരിച്ചത്.’ ഇതു കേട്ട് കലി, ‘നിങ്ങള്‍ക്കും കുറി ലഭിച്ചിരുന്നോ?’. ഇന്ദ്രന്റെ മറുപടി കേട്ട് സത്യമായും ഞെട്ടി, ‘ഞങ്ങള്‍ക്കും ക്ഷണം ലഭിച്ചിരുന്നു’വത്രേ! ഭീമരാജാവെങ്ങിനെയാണോ സ്വര്‍ഗാധിപനായ ഇന്ദ്രനെ ക്ഷണിച്ച് കുറിമാനമയച്ചത്! ‘കുറി കിട്ടിയപാടെ ചാടിപ്പുറപ്പെട്ടു’വല്ലേ എന്നു ചോദിച്ച് കലി അധികം പ്രശ്നമുണ്ടാക്കാതെ കലാശത്തിലേക്ക് കടന്നു. ‘ക്ഷണം ലഭിച്ചിട്ടല്ല, അവരിരുവരുടേയും സ്വയംവരം കണ്ട് അനുഗ്രഹിക്കുവാനാണ് ഞങ്ങള്‍ പോയത്...’ എന്ന രീതിയില്‍ ഭംഗിയാക്കുവാനുള്ള അവസരമാണ് ഇന്ദ്രനായെത്തിയ മാര്‍ഗി രവീന്ദ്രന്‍ നായര്‍ കളഞ്ഞു കുളിച്ചത്. മുനിയുടെ ശാപത്താല്‍ ദേവേന്ദ്രന്റെ ശരീരം മുഴുവന്‍ കണ്ണുകളായത്, കിട്ടാത്ത മുന്തിരി പുളിക്കുമെന്ന കുറുക്കന്റെ വാദം തുടങ്ങിയ ആട്ടങ്ങളും കലിയായെത്തിയ കലാമണ്ഡലം രാമചന്ദ്രന്‍ ഉണ്ണിത്താന്‍ ആടുകയുണ്ടായി. “മിനക്കെട്ടങ്ങുമിങ്ങും നടക്കമാത്രമിഹ...” എന്ന ഭാഗത്ത്, മുന്നോട്ട് ഊര്‍ജ്ജത്തോടെ നടന്ന് തിരികെ തലതാഴ്തി മടങ്ങുന്ന രീതിയിലല്ലാതെ, കലിയും ചുവന്നതാടിയും മാറി മാറി നടക്കുകയാണുണ്ടായത്. “എനിക്കിന്നതുകേട്ടുട്ടു...” തുടങ്ങി ഈ രംഗത്തിലെ എല്ലാ പദഭാഗവും കലി തന്നെയാണ് ഇവിടെ ആടിയത്.

“വഴിയേതുമേ പിഴയാതവനോടു...” ചെല്ലുന്നതെങ്ങിനെയെന്ന് ചിന്തിച്ച്, പുഷ്കരനെ മുഷ്കരനാക്കി, ചൂതുകളിയില്‍ നളനെ പരാജയപ്പെടുത്തുക തന്നെ എന്നിരുവരും ഉറയ്ക്കുന്നു. ധര്‍മ്മരാജാവായ നളനില്‍ പ്രവേശിക്കുന്നത് അത്ര എളുപ്പമല്ല എന്നു ചിന്തിച്ചുള്ള കലിയുടെ ആട്ടവും കൂടുതലായി ഇവിടെ ഉണ്ടായി. രാജാവ്, ഉറക്കമുണര്‍ന്നാല്‍ ആഹാരം കഴിക്കുന്നതുപോലും ജനങ്ങളുടെ സങ്കടങ്ങള്‍ കേട്ട് നിവൃത്തിയുണ്ടാക്കിയതിനു ശേഷമാണ്. നളനും പ്രജകളുമായി തുടര്‍ന്ന് കലി പകര്‍ന്നാടുന്നു. ഒരു പ്രജയെത്തി, ‘എനിക്ക് ആഹാരത്തിനു വകയില്ല...’ എന്നു സങ്കടം പറയുന്നു. ‘ഇവന് മൃഷ്ടാനം ആഹാരത്തിനുള്ള വക നല്‍കുക.’ എന്നു നളന്‍ ഉത്തരവിടുന്നു. തന്റെ മകള്‍ക്ക് വിവാഹപ്രായമായി, കെട്ടിച്ചയയ്ക്കുവാന്‍ സ്വര്‍ണമോ പണമോയില്ല എന്നു സങ്കടപ്പെടുന്നവന്, രാജാവുതന്നെ ഖജനാവു തുറന്ന് സ്വര്‍ണവും പണവുമെടുത്ത് കിഴികെട്ടി ദാനമായി നല്‍കുന്നു. തനിക്ക് മക്കളുണ്ടാവില്ലെന്ന അടുത്തയാളുടെ സങ്കടം കേട്ട്, ‘അതില്‍ എന്തെങ്കിലും ചെയ്യുവാന്‍ എനിക്കു നിവൃത്തിയില്ല, ശിവനെ ഭജിക്കുക. പിന്‍‌വിളക്കും ധാരയും വഴിപാടും കഴിച്ചു പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുക, ഞാനും പ്രാര്‍ത്ഥിക്കാം’ എന്നു നളന്‍ പ്രതിവചിക്കുന്നു. ഇങ്ങിനെ സ്വധര്‍മ്മത്തില്‍ ഒട്ടും വിലോപം വരുത്താത്ത നളനില്‍ പ്രവേശിക്കുക ദുഷ്കരമാണെന്നോര്‍ത്ത്, ചുവന്നതാടിയെ അയച്ച് കലി നളന്റെ സമീപത്തേക്ക് തിരിക്കുന്നു.

നളനില്‍ പ്രവേശിക്കുവാന്‍ സന്ദര്‍ഭം കാത്തിരിക്കുന്ന കലിയുടെ ആട്ടമാണ് തുടര്‍ന്ന്. സഞ്ചരിക്കുന്ന വഴികളില്‍ ബ്രഹ്മണര്‍ പൂജകള്‍ ചെയ്യുന്നു, അവരുടെ നാമജപം കലിക്ക് അസഹനീയമായി തോന്നുന്നു. ഒരിടത്ത് ഒരുവന്റെ മൃതദേഹം പുത്രന്‍ ദഹിപ്പിക്കുന്നു, ഭാര്യ സതി അനുഷ്ഠിക്കുന്നു. കയറിയിരിക്കുവാന്‍ ഒരു മരമന്വേഷിക്കുകയാണ് കലി പിന്നീട്. ആദ്യത്തേത് ഇലപറിച്ച് ഞെരിടി മണപ്പിക്കുമ്പോള്‍, അത് ചന്ദനം. അസഹനീയത നടിച്ച് മറ്റൊരു മരം തേടുന്നു. അടുത്തത് നോക്കി താന്നിമരം, അത് തനിക്ക് യോജിച്ചതെന്ന് കണ്ട്, അതില്‍ കയറി ഇരിപ്പുറപ്പിക്കുന്നു. വര്‍ഷവും, വേനലും, ശൈത്യവും മാറി വരുന്നു. നളന്റെ കുട്ടികള്‍ വളരുന്നതു കാണുന്നു. താന്‍ ഇവിടെയെത്തിയിട്ട് പന്ത്രണു കൊല്ലം കഴിഞ്ഞുവെന്നതും കലിയോര്‍ക്കുന്നു. ഒടുവില്‍ സന്ധ്യാവന്ദനം ചെയ്യുവാനായി കാല്‍ കഴുകിയ നളന്റെ കാല്‍മടമ്പ് നനഞ്ഞിട്ടില്ലെന്ന് കലി കാണുന്നു. നളനില്‍ ആവേശിക്കുവാന്‍ തക്കം പാര്‍ത്തിരുന്ന കലിക്ക് ഇതൊരു അവസരമായി. കലി നളനില്‍ പ്രവേശിക്കുന്നു. കലാമണ്ഡലം രാമചന്ദ്രന്‍ ഉണ്ണിത്താന്റെ കലികളില്‍, ഏറെ മികവുപുലര്‍ത്തിയ ഒന്നായിരുന്നു ഇവിടുത്തേത്.

കലി ചുവന്നതാടിവേഷത്തോടൊപ്പം പുഷ്കരസവിധത്തിലെത്തുന്നു. ആദ്യമൊക്കെ ഇരുവരുടേയും വാക്കുകളില്‍ വിശ്വസിക്കുവാന്‍ തയ്യാറാവാത്ത പുഷ്കരന്‍; തനിക്കു വേണ്ട ആഹാരം, വസ്ത്രം ഇവയൊക്കെ നളന്‍ നല്‍കുന്നുണ്ട്, അതിനാല്‍ എന്നെ വിട്ടേക്കുക എന്നു പറയുന്നു. ‘ഒരു പുരുഷായുസ്സ് ഇങ്ങിനെ ഉണ്ടുറങ്ങി തീര്‍ക്കുവാന്‍ പാടുണ്ടോ?, മരണാനന്തരം സ്വര്‍ഗത്തില്‍ ചെല്ലുമ്പോള്‍ എന്തു ചെയ്തുവെന്ന ചോദ്യത്തിന് എന്തുത്തരം നല്‍കും?, അവിടെ നിന്നും കഴുത്തില്‍ പിടിച്ച് നരകത്തിലേക്ക് തള്ളിവിടും, തന്നെയുമല്ല നിന്റെ മക്കളും നളന്റെ മക്കളുടെ ആശ്രിതരായി കഴിയേണ്ടിവരും’; ഇപ്രകാരമുള്ള കലിയുടെ വാക്കുകള്‍ പുഷ്കരനെ ചിന്തിപ്പിക്കുന്നു. തന്നെ പാതിവഴിയില്‍ ഉപേക്ഷിക്കുകയില്ല എന്ന സത്യം ഇരുവരില്‍ നിന്നും വാങ്ങി, പുഷ്കരന്‍ നളനെ ചൂതിനു വിളിക്കുവാനായി പുറപ്പെടുന്നു.

കലാമണ്ഡലം ഗോപി അരങ്ങിലെത്തിയ ഭാഗങ്ങള്‍ പത്തിയൂര്‍ ശങ്കരന്‍കുട്ടി, കലാനിലയം രാജീവന്‍ എന്നിവര്‍ ചേര്‍ന്നാണ് ആലപിച്ചത്. ഇരുവരും മോശമായില്ലെങ്കിലും, ഇരുവരുടേയും കഴിവിനൊത്ത് പാടിയെന്നും തോന്നിയില്ല. മറ്റുഭാഗങ്ങള്‍ ആലപിച്ച കലാമണ്ഡലം കൃഷ്ണന്‍‌കുട്ടി, ഫാക്ട് ദാമു എന്നിവരുടെ ആലാപനത്തിന് ഭാവം കുറവായിരുന്നുവെങ്കിലും; അധികം കസര്‍ത്തുകള്‍ക്കൊന്നും ശ്രമിക്കാതെ പദങ്ങള്‍ വ്യക്തമായി പാടുന്നതില്‍ കൃഷ്ണന്‍‌കുട്ടി ശ്രദ്ധപുലര്‍ത്തി. കലാമണ്ഡലം കൃഷ്ണദാസ്, കലാമണ്ഡലം രവീന്ദ്രന്‍ എന്നിവരായിരുന്നു നളന്റെ ഭാഗങ്ങള്‍ക്ക് മേളത്തിനു കൂടിയത്. കൃഷ്ണദാസിന്റെ ചെണ്ടയ്ക്ക് സാധാരണയുണ്ടാവാറുള്ള ഉണര്‍വ്വ് ഇവിടെ അനുഭവപ്പെട്ടില്ല. മറ്റുള്ള ഭാഗങ്ങളില്‍ മാര്‍ഗി വേണുഗോപാല്‍ ചെണ്ടയിലും, മാര്‍ഗി രത്നാകരന്‍ മദ്ദളത്തിലും മേളമൊരുക്കി. നടന്റെ കൈക്കുകൂടുന്നതില്‍ മാര്‍ഗി രത്നാകരന്‍ വേണ്ടത്ര ശുഷ്കാന്തി കാണിക്കുകയുണ്ടായില്ല. ആര്‍.എല്‍.വി. സോമദാസ്, മാര്‍ഗി ശ്രീകുമാര്‍ തുടങ്ങിയവരുടെ ചുട്ടിക്കും എടുത്തുപറയത്തക്ക പ്രത്യേകതകളൊന്നും കണ്ടില്ല. ചുട്ടിക്കായി ഉപയോഗിച്ച പേപ്പറിന് ആവശ്യത്തിന് കനമുണ്ടാവാത്തിനാലോ, അഗ്രങ്ങള്‍ വല്ലാതെ നേര്‍ത്തുപോയതിനാലോ ആണെന്നു തോന്നുന്നു; കലിയുടേയും മറ്റും ചുട്ടിയുടെ കൂര്‍ത്ത അഗ്രങ്ങള്‍ പിന്നിലേക്ക് മടങ്ങിയ നിലയിലായിരുന്നു. കലിയുടെ കിരീടമൊഴികെ, മാര്‍ഗിയില്‍ നിന്നുമുള്ള മറ്റുള്ള കോപ്പുകള്‍ നിലവാരം പുലര്‍ത്തി. ദമയന്തീസമേതനായി ഉദ്യാനത്തില്‍ കഴിയുന്ന നളന്റെ സമീപത്തേക്ക് പുഷ്കരനെത്തി ചൂതിനു വിളിക്കുന്ന ഭാഗം മുതല്‍ക്കുള്ള ആസ്വാദനം അടുത്ത പോസ്റ്റില്‍.

Description: Thonnakkal Idayavanath SriBhagavathi Temple, Karthika Maholsavam'09: Nalacharitham Randam Divasam - Kalamandalam Gopi (Nalan), Margi Vijayakumar (Damayanthi), Kalamandalam Ramachandran Unnithan (Kali), Margi Suresh (Dwaparan), Margi Ravindran Nair (Indran), Thonnackal Peethambaran (Pushkaran), Nelliyodu Vasudevan Nampoothiri (Kattalan); Pattu: Kalamandalam Krishnankutty, Pathiyur Sanakarankutty, Fact Damu, Kalanilayam Rajeevan; Chenda: Kalamandalam Krishnadas, Margi Venugopal; Maddalam: Kalamandalam Raveendran, Margi Rathnakaran; Chutti: RLV Somadas, Margi Raveendran Nair, Margi Sreekumar; Kaliyogam: Margi, Thiruvananthapuram. An appreciation by Hareesh N. Nampoothiri aka Haree | ഹരീ for Kaliyarangu Blog. March 03, 2009.
--