കനകക്കുന്നിലെ സന്താനഗോപാലം

ജനുവരി 20, 2010: നിശാഗന്ധി ഉത്സവം 2010-ന്റെ ഭാഗമായി കനകക്കുന്നില്‍ ഏഴു ദിവസത്തെ കഥകളി സംഘടിക്കപ്പെട്ടു. കലാമണ്ഡലം വാസു പിഷാരടി, കോട്ടക്കല്‍ ചന്ദ്രശേഖര വാര്യര്‍ തുടങ്ങിയവര്‍ യഥാക്രമം ബ്രാഹ്മണനേയും അര്‍ജ്ജുനനേയും അവതരിപ്പിച്ച ‘സന്താനഗോപാലം’ കഥയാണ് ആദ്യദിനം അരങ്ങേറിയത്. കലാമണ്ഡലം മുകുന്ദന്‍ ശ്രീകൃഷ്ണനായെത്തിയ കളിയുടെ സംഗീതം കലാമണ്ഡലം ജയപ്രകാശ്, കോട്ടക്കല്‍ സന്തോഷ് എന്നിവരും; മേളം ചെണ്ടയില്‍ കലാമണ്ഡലം ഉണ്ണികൃഷ്ണന്‍, മദ്ദളത്തില്‍ മാര്‍ഗി രത്നാകരന്‍ എന്നിവരും കൈകാര്യം ചെയ്തു. ആര്‍.എല്‍.വി. സോമദാസിന്റെയായിരുന്നു ചുട്ടി.

ഒരുനാള്‍, ശ്രീകൃഷ്ണനെ ദര്‍ശിക്കുവാനായി അര്‍ജ്ജുനന്‍ ദ്വാരകയിലെത്തുന്നു. അര്‍ജ്ജുനനെ കണ്ട് ആഹ്ലാദവാനാവുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണനെ “ശ്രീമന്‍! സഖേ! വിജയ!” എന്ന പദത്തോടെയാണ് കഥ ആരംഭിക്കുന്നത്. ഏവരുടേയും സൌഖ്യമന്വേഷിക്കുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണന്, അവര്‍ക്കേവര്‍ക്കും സുഖമാണെന്നും അങ്ങയുടെ ദാസരാ‍യ ഒരുജനത്തിനും ദുഃഖം ഉണ്ടാവുകയില്ലെന്നും അര്‍ജ്ജുനന്‍ മറുപടി നല്‍കുന്നു. ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ സമീപം ഭക്തിയോടെ നില്‍ക്കുന്ന അര്‍ജ്ജുനനെ ആദ്യ രംഗത്തില്‍ കോട്ടക്കല്‍ ചന്ദ്രശേഖര വാര്യര്‍ മനോഹരമായി അവതരിപ്പിച്ചു. സോദരന്മാരുടെ സുഖവിവരങ്ങള്‍ അന്വേഷിക്കുന്ന ഭാഗത്ത് ‘എല്ലാം അങ്ങേക്ക് അറിവുള്ളതല്ലയോ!’ എന്നൊരു ആട്ടവും ചന്ദ്രശേഖര വാര്യരില്‍ നിന്നുമുണ്ടായി. ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ “നിന്‍‌മുഖപങ്കജമിഹ കണ്ടതിനാലതി...” എന്നാടുമ്പോള്‍, മുഖം പ്രസന്നമാക്കി പ്രത്യേക നിലയില്‍ ശ്രീകൃഷ്ണനെ നോക്കിയുള്ള നില്പും രസകരമായിരുന്നു. ശ്രീകൃഷ്ണനായെത്തിയ കലാമണ്ഡലം മുകുന്ദന്‍ പതിവുപോലെ വെപ്രാളത്തിലായിരുന്നു ആട്ടങ്ങളൊക്കെയും. സംയമനത്തോടെ ആവശ്യത്തിന് സമയമെടുത്ത് പക്വതയോടെ അരങ്ങത്ത് പ്രവര്‍ത്തിക്കുവാന്‍ മുകുന്ദന്‍ ഇനിയും പഠിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. ഓരോരോ കാലങ്ങളില്‍ പല അവതാരങ്ങളെടുത്ത് ദുഷ്ടരെ നിഗ്രഹിച്ച് സജ്ജനങ്ങളെ പരിപാലിച്ചു പോരുന്ന അങ്ങയുടെ സഹായമില്ലെങ്കില്‍ ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു സമാധാനവും ഉണ്ടാവില്ലായിരുന്നു എന്നൊരു ഹൃസ്വമായ ആട്ടത്തോടെയാണ് ചന്ദ്രശേഖര വാര്യര്‍ ആദ്യരംഗം അവസാനിപ്പിച്ചത്.

അടുത്ത രംഗത്തില്‍ യാദവസഭയിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്ന ബ്രാഹ്മണനെയാണ് നാം കാണുന്നത്. തനിക്കുണ്ടായ ദുര്യോഗത്തില്‍ അത്യധികം ദുഃഖിച്ചു കൊണ്ടാണ് ബ്രാഹ്മണന്‍ പ്രവേശിക്കുന്നത്. യാദവ സഭയില്‍ ചെന്ന് ശ്രീകൃഷ്ണനെ കണ്ട് തന്റെ സങ്കടം അറിയിക്കുക തന്നെ എന്നു നിശ്ചയിച്ച് ബ്രാഹ്മണന്‍ സഭയിലേക്ക് തിരിക്കുന്നു. വിലാപ പദമായ "ഹാ ഹാ കരോമി!" എന്ന പദമാണ് തുടര്‍ന്ന്. ഒരു ദുര്‍വൃത്തിയും ചെയ്യാത്ത തന്റെ എട്ടുബാലന്മാരുടെ മരണം അറിയിച്ചിട്ടും ശ്രീകൃഷ്ണനോ മറ്റു യാദവവീരര്‍ക്കോ ഒരു കൂസലുമില്ല എന്നു കണ്ട് പതിനാറായിരത്തെട്ട് ഭാര്യമാരേയും കുട്ടികളേയും പരിപാലിച്ചു കഴിയുന്ന നിനക്കെവിടെയാണ് സാധുക്കളായ ജനങ്ങളുടെ വേദനകേള്‍ക്കുവാന്‍ നേരമെന്ന രീതിയില്‍ ബ്രാഹ്മണന്‍ ശ്രീകൃഷ്ണനെ അധിക്ഷേപിച്ച് സംസാരിക്കുന്നു. പ്രായാധിക്യം കാരണമായുള്ള കുറവുകളുണ്ടെങ്കില്‍ തന്നെയും, ബ്രാഹ്മണനെ അവതരിപ്പിച്ച കലാമണ്ഡലം വാസു പിഷാരടി ആദ്യ രംഗം മോശമാവാതെ കാത്തു. "കഷ്ടം! ഇതു കാണ്മിന്‍..." എന്ന ഭാഗത്ത് ആരും തന്നെ ബ്രാഹ്മണനെ ഗൌനിക്കുന്നില്ലായെന്നു കണ്ട് അര്‍ജ്ജുനന്‍ അടുത്തു ചെന്നു നോക്കുന്നതായും, ഒടുവില്‍ ബ്രാഹ്മണന്‍ അധിക്ഷേപം തുടങ്ങുമ്പോള്‍ അരുതെന്ന് അപേക്ഷിക്കുന്നതായുമൊക്കെ ആടി കാണാറുണ്ട്. എന്നാലിവിടെ ചന്ദ്രശേഖര വാര്യരുടെ അര്‍ജ്ജുനന്‍ ഇവയൊക്കെ ഒഴിവാക്കി ഒടുവില്‍ ഇതൊക്കെ കേട്ടിട്ടും ശ്രീകൃഷ്ണനൊരു കൂസലുമില്ലല്ലോ എന്നാശ്ചര്യപ്പെട്ട് ഇരിക്കുക മാത്രമാണു ചെയ്തത്. ബ്രാഹ്മണന്റെ പദം കഴിയുമ്പോള്‍ പെട്ടെന്ന് അര്‍ജ്ജുനന്‍ കാര്യങ്ങളില്‍ ഇടപെടുന്നതിനു പകരം, ബ്രാഹ്മണനോട് അര്‍ജ്ജുനനു തോന്നുന്ന അനുകമ്പ ദ്യോതിപ്പിക്കുന്ന മേല്‍ സൂചിപ്പിച്ച ആട്ടങ്ങള്‍ കൂടി ഉള്‍ക്കൊള്ളിക്കുന്നതാണ് കൂടുതല്‍ ഉചിതമായി തോന്നുന്നത്.

'മരുത്തോര്‍വട്ടത്തെ സന്താനഗോപാലം' എന്ന മുന്‍‌പോസ്റ്റില്‍ ബ്രാഹ്മണന്‍ പ്രവേശിക്കുന്ന ഭാഗത്ത് ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ യാദവസഭാവാസികളോട് ബ്രാഹ്മണനെ ആരും ഗൌനിക്കരുത് എന്നു പറയുന്നതായി നടന്‍ ആടുന്നതിനെക്കുറിച്ച് എഴുതിയിരുന്നു. എന്നാല്‍ അവിടെ നടന്ന ചര്‍ച്ചകള്‍ക്കു ശേഷം കൂടുതല്‍ ചിന്തിക്കുമ്പോള്‍ അങ്ങിനെയൊരു ആട്ടം അനാവശ്യമാണ് എന്ന് മനസിലാവുന്നു. ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ അനങ്ങിയില്ലായെങ്കില്‍, ബലഭദ്രനുള്‍പ്പടെ മറ്റൊരു യാദവനും അനങ്ങുവാന്‍ മുതിരുകയില്ല. അതിനു ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ പ്രത്യേക നിര്‍ദ്ദേശം ആവശ്യവുമില്ല. ഇങ്ങിനെയൊരു സഭയിലാണ് അര്‍ജ്ജുനന്‍ ശ്രീകൃഷ്ണനെ മറികടന്ന് ബ്രാഹ്മണന്റെ പ്രശ്നത്തില്‍ ഇടപെടുന്നത് എന്നതാണ് അര്‍ജ്ജുനന്റെ ഗര്‍വ്വം വെളിവാക്കുന്ന ഒരു സംഗതി.

ഇനിയുമൊരു പുത്രന്‍ ജനിച്ചാല്‍ അവനെ ഈ പാര്‍ത്ഥന്‍ രക്ഷിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് പറഞ്ഞ് ബ്രാഹ്മണനെ ആശ്വസിപ്പിക്കുവാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നു. എന്നാല്‍ തനിക്കിനി പുത്രവദനം കാണാമെന്നുള്ള പ്രതീക്ഷയില്ലെന്നും, മുന്‍‌പിന്‍ ആലോചിക്കാതെയുള്ള നിന്റെ എടുത്തു ചാട്ടം വിചിത്രമായിരിക്കുന്നു എന്നും ബ്രാഹ്മണന്‍ പ്രതിവചിക്കുന്നു. ഒടുവില്‍ പുത്രനെ രക്ഷിച്ചു നല്‍കുവാന്‍ തനിക്കാവുന്നില്ലെങ്കില്‍ തീയില്‍ ചാടി ജീവത്യാഗം ചെയ്യുന്നുണ്ട് എന്ന് അര്‍ജ്ജുനന്‍ പ്രതിജ്ഞയെടുക്കുന്നു. തുടര്‍ന്നുള്ള ആട്ടത്തില്‍ പലരുടേയും പേരില്‍ മൂന്നു പ്രാവശ്യം അര്‍ജ്ജുനനെക്കൊണ്ട് ബ്രാഹ്മണന്‍ പ്രതിജ്ഞയെടുപ്പിക്കാറുണ്ട്. സമയക്കുറവു മൂലമാവണം, ഇവിടെ ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ പേരില്‍ വീണ്ടും പ്രതിജ്ഞയെടുപ്പിക്കുന്നതു മാത്രമാണ് ആടിയത്. ആദ്യം ബ്രാഹ്മണന്റെ ആവശ്യം നിരാകരിക്കുന്ന അര്‍ജ്ജുനന്‍ പിന്നീട് നിര്‍ബന്ധത്തിനു വഴങ്ങി ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ പേരിലും തന്റെ പ്രതിജ്ഞ ആവര്‍ത്തിക്കുന്നു. തന്റെ ഉദ്ദേശം സാധിച്ചതില്‍ സന്തോഷിച്ച് അര്‍ജ്ജുനനെ അനുഗ്രഹിച്ച് ബ്രാഹ്മണന്‍ മടങ്ങുന്നു. ആ ഭാഗങ്ങളൊക്കെ ആയപ്പോഴേക്കും തന്റെ കൈയില്‍ ഇരിക്കുന്നത് പുത്രശവമാണെന്നത് ബ്രാഹ്മണന്‍ മറന്നു വെന്നു തോന്നുന്നു. ഒരു പാവ പിടിച്ച് സന്തോഷിച്ചു മടങ്ങുന്ന ബ്രാഹ്മണനെ മാത്രമെ ഇവിടെ കാണുവാനായുള്ളൂ.

ബ്രാഹ്മണനും പത്നിയുമായുള്ള രംഗമാണ് അടുത്തതായുള്ളത്. “വിധിമതം നിരസിച്ചീടാമോ...” എന്നു സന്ദേഹിക്കുന്ന ഭാര്യയെ, ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ അര്‍ജ്ജുനനെ ഒരുകാലത്തും കൈവെടിയുകയില്ല എന്നുറപ്പല്ലേ എന്നു ചോദിച്ച് സമാധാനിപ്പിക്കുന്നു. അടുത്ത രംഗത്തില്‍ തന്റെ ഗര്‍ഭം പൂര്‍ണാവസ്ഥയിലെത്തിയെന്നും മൂന്നു നാലു നാള്‍ക്കകം പ്രസവം നടക്കുമെന്നും പത്നി ബ്രാഹ്മണനെ അറിയിക്കുന്നു. ഇതറിഞ്ഞ്, താന്‍ ഉടന്‍ തന്നെ അര്‍ജ്ജുനനെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടു വരുന്നുണ്ടെന്നു പറഞ്ഞ്, ശിശ്രൂഷിക്കുവാനായി ഒരു വൃദ്ധയെ ഏര്‍പ്പാടാക്കി തിരിക്കുന്നു. ഈ രംഗങ്ങളൊക്കെയും വളരെ വേഗത്തില്‍ കഴിക്കുകയാണുണ്ടായത്. ബ്രാഹ്മണപത്നിയായെത്തിയ മാര്‍ഗി ഹരിവത്സനും വൃദ്ധയായെത്തിയ മാര്‍ഗി രവീന്ദ്രന്‍ നായര്‍ക്കും എന്തെങ്കിലും വിശേഷിച്ച് ചെയ്യുവാനുള്ള അവസരം ഇവിടെ ലഭിക്കുകയുണ്ടായില്ല. തുടര്‍ന്നുള്ള അര്‍ജ്ജുനനുമൊത്തുള്ള ബ്രാഹ്മണന്റെ രംഗവും വേഗത്തില്‍ തന്നെ കഴിച്ചുകൂട്ടി. “ധീര! വീര! ധീര! വീ‍രഹേ!” എന്ന പദത്തിനൊടുവില്‍ യാത്ര പുറപ്പെടുന്നതിനു മുന്‍പ്, മറന്നു വെച്ച ഉത്തരീയം അന്വേഷിച്ച് തിരികെയെത്തുന്നതും, വെപ്രാളത്തില്‍ ഉത്തരീയവും മറന്നുവോ എന്ന അര്‍ജ്ജുനന്റെ ചോദ്യവും മറ്റും രസകരമായിരുന്നു.

പുത്രശവം പോലും ലഭിക്കാതെയാക്കിയ അര്‍ജ്ജുനന്റെ വൈഭവത്തെ പരിഹസിച്ചുള്ള ബ്രാഹ്മണന്റെ ശകാരങ്ങള്‍ കേട്ട് ദുഃഖിതനായി അര്‍ജ്ജുനന്‍ പ്രതിജ്ഞ ചെയ്തതുപോലെ വഹ്നിയില്‍ ചാടി ദഹിക്കുവാന്‍ ഒരുങ്ങുന്നു. ഈ സമയത്ത് ശ്രീകൃഷ്ണനെത്തി അര്‍ജ്ജുനനെ തടയുന്നു. അര്‍ജ്ജുനനെ ആശ്വസിപ്പിച്ചതിനു ശേഷം വിഷ്ണു ലോകത്തു ചെന്ന് ബ്രാഹ്മണബാലകന്മാരെ കൂട്ടിവരുവാനായി ഇരുവരും പുറപ്പെടുന്നു. സുദര്‍ശനത്തെ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുത്തി അന്ധകാരമകറ്റി വൈകുണ്ഠത്തിലെത്തി പുത്രരെയും കൂട്ടി കൃഷ്ണാര്‍ജ്ജുനന്മാര്‍ ബ്രാഹ്മണഭവനത്തിലെത്തുന്നു. പുത്രരെ തിരിച്ചു ലഭിച്ചതില്‍ അത്യധികം സന്തോഷിക്കുന്ന ബ്രാഹ്മണന്‍ ഇരുവരേയും അനുഗ്രഹിച്ച് യാത്രയാക്കുന്നു. പുത്രരെയൊക്കെ തന്ന് അങ്ങിനെയങ്ങ് പോയാലെങ്ങിനെ, ഈ ഭാരം കുറയ്ക്കുവാനുള്ള വകകൂടി തരണ്ടേ എന്നൊക്കെയും ബ്രാഹ്മണന്‍ പദാവസാനം ആടുകയുണ്ടായി. സന്തോഷത്തോടെ യാത്രയാക്കുക എന്നതല്ലാതെ കൂടുതലായുള്ള ആട്ടങ്ങളൊന്നും ഇവിടെ ആവശ്യമില്ല. ഇനിയങ്ങിനെ എന്തെങ്കിലും ആട്ടം വേണമെങ്കില്‍ തന്നെ ഇതു പോല പുത്രരെ പരിപാലിക്കുവാനുള്ള വക ചോദിക്കുന്ന ആട്ടമൊക്കെ ആടുന്നത് ‘സന്താനഗോപാലം’ കഥയുടെ തന്നെ ശോഭ കളയുന്നതാണ്.

സംഗീതത്തില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ച കലാമണ്ഡലം ജയപ്രകാശ്, കോട്ടക്കല്‍ സുരേഷ് എന്നിവരുടെ ആലാപനം ശരാശരി നിലവാരമെന്നേ പറയുവാനുള്ളൂ. “ശ്രീമന്‍ സഖേ! വിജയ!”, “നാഥ! ഭവല്‍‌ചരണ...”, “ഹാ! ഹാ! കരോമി!” തുടങ്ങിയ പദങ്ങളൊക്കെ ഇതിലും എത്രയോ മനോഹരമാക്കാം! കലാമണ്ഡലം ഉണ്ണികൃഷ്ണന്‍ ചെണ്ടയിലും മാര്‍ഗി രത്നാകരന്‍ മദ്ദളത്തിലും ചേര്‍ന്നൊരുക്കിയ അന്നേ ദിവസത്തെ മേളത്തിനും ആകര്‍ഷകത്വം കുറവായിരുന്നു. ഉണ്ണികൃഷ്ണന്‍ പല ഭാഗത്തും നടന്മാരുടെ കൈക്കു കൂടുന്നതില്‍ പോലും കാര്യമായി ശ്രദ്ധിച്ചു കണ്ടില്ല. ആര്‍.എല്‍.വി. സോമദാസിന്റെ ചുട്ടിയും മാര്‍ഗിയുടെ വേഷങ്ങളും മികവുപുലര്‍ത്തി. ചുരുക്കത്തില്‍ കഥകളി ആസ്വാദകര്‍ക്ക് ഏറെയൊന്നും തൃപ്തി നല്‍കിയ ഒന്നായിരുന്നില്ല നിശാഗന്ധി ഉത്സവത്തോടനുബന്ധിച്ച് കനകക്കുന്നില്‍ അരങ്ങേറിയ ‘സന്താനഗോപാലം’.

Description: SanthanaGopalam Kathakali organized by Kerala Tourism Department as part of Nishagandhi Festival 2010: Kalamandalam Vasu Pisharody as Brahmanan, Kottackal Chandrasekhara Warrier as Arjunan, Kalamandalam Mukundan as SriKrishnan, Margi Harivalsan as BrahmanaPatni and Margi Ravindran Nair as Vridha. Vocal by Kalamandalam Jayaprakash and Kottackal Santhosh. Chenda by Kalamandalam Unnikrishnan and Maddalam by Margi Rathnakaran. Chutty by RLV Somadas. An appreciation by Hareesh N. Nampoothiri aka Haree | ഹരീ for Kaliyarangu Blog. January 20, 2010.

--